TEMEL ANALİZ ESASLARI

Temel analizin nasıl yapılması gerektiğini ekonomik verilerin takibi, sektör analizi ve şirket / hisse analizi olmak üzere 3 ana başlıkta anlatacağım.

Temel Analiz İçin Başlangıç

Ekonomik ve Politik Veriler

Ekonomik ve Politik Veriler

Borsa piyasasında yatırımcıların hisse senedi alırken en çok yaptığı ve tercih ettiği analizler yöntemi arasında temel analiz yer alıyor. Temel analiz yapmak hiçte zor değildir. Ekonomi ve Finans haberlerini takip eden ve yorumlayabilen herkes temel analiz yapabilir.

Ekonomik Verilerin Takibi

Temel analizi yapmaya başlamak için; önce kürsel ölçekte daha sonrada ülke bazındaki ekonomik ve siyasi gelişmeler takip edilmeli ardından hisse senedi alınacak şirketin  bilanço verilerine bakılmalı. 

Şirketin borcu varmı? 

Şirket büyüme kapasitesi varmı? 

Şirketin kâr marjı nasıl? 

Temettü veriyorum? 

Tüm veriler değerlendirildiğinde olası riskler ortaya çıkarılmalı.

Temel analiz için haber takibi yapmak oldukça önemlidir. Çünkü, küresel ve ülkesel çapta ekonomik ve siyasi gelişmeleri haberler yoluyla öğreniyoruz. Hiç bir zaman unutmayın ki, borsalarda genel fiyatları mutlak suretle haberler tetikliyor ve fiyatlar buna göre şekilleniyor.

Temel Analiz için Takip Edilmesi Gereken Haberler Neler?

Yalnızca global ya da ülkedeki ekonomik haberler değil aynı zamanda politik haber ve gelişmeleri de mutlaka takip etmemiz şart.

Dünyadaki siyasal gelişmeler hemde ekonomik gelişmelerin tümü piyasaları etkiliyor. Aynı zamanda ülkesel bazda yaşanan bu tarz yerel durumlarda fiyat dalgalanmalarını tetikliyor.

Analiz İçin Hangi Haber Daha Değerli?

Bizim için hangi haberin daha değerli olduğu hangi haberlere dikkat etmemiz gerektiği önemli bir olgu. Bazı haberler birinci derecede önemliyken bazıları çok daha az önemlidir.

Politik haberlerin bizim için önem taşıyıp taşımadığını görebilmek için savaş riskini baz alabiliriz. Örneğin, ortaya çıkan veya mevcutta yaşanan bir politik gerginlik krizinin yerel mi, bölgesel mi yoksa küresel mi olduğuna dikkat edilmeli. Bugün hala dünyanın en büyük ekonomisi ABD’nin diğer ülkelerle yaşadığı tüm politik gerginlikler kürsel piyasaları etkilemektedir. Politik gerginlikler savaş riski taşıyorsa çok daha önemli hale gelir. Savaş riski taşımayan politik gerginlikler kalıcı değildir.

Politik haberler küresel piyasalarda -savaş gibi- kalıcı etkiye sahip değilse o haberin bizim için kalıcılığı yoktur. Kalıcı etkiye sahip olmayan politik haber çoğu zaman hafta veya gün ile sınırlı kalır ve borsa fiyatlarını kısa bir süre etkileyebilir. Önemli olan kalıcı olmasıdır

Birazda ekonomik verilerin piyasalara etkisinden bahsetmek istiyorum. ABD’nin her yaptığı ekonomik açıklama ve veriler mutlaka takip edilmeli. Mesela, FED kararları, faiz arttırımı, işsizlik oranları vs. gibi. ABD tarafından açıklanan tüm ekonomik veriler; global hisse senetleri piyasası başta olmak üzere altın, petrol ve forex gibi piyasaları etkiler.

İster borsa isterse de diğer piyasalarda yatırım yapıyor olsun, hiçbir yatırımcı Cuma günü ABD tarafından açıklanacak tarım dışı istihdam ve işsizlik verilerine bakmadan pozisyon almaz. Temel analiz içinde ABD’den açıklanan verileri takip etmek mutlak suretle önemli.

ABD tarafından açıklanan ve yalnızca borsa değil her piyasadan yatırımcının takip etmesi gereken genel verilere bakalım;

Genel işsizlik seviyesi rakamları,

Tarım dışı istihdam verileri,

ISM satın alma yöneticileri raporu,

Haftalık işsizlik başvuru sayıları,

Enflasyon rakamları,

Tüketici güven endeksleri,

Kişisel gelir ve harcamalar,

GSMH (GDP – Gayrisafi milli hasıla),

Sanayi üretimi verileri,

Ticaret açıkları ve emlak sektörüne ilişkin veriler.

Yukarıda haberlerini takip etmeniz gerektiğini söylediğim verilerden en önemlisi Cuma günleri ABD’nin yerel saatiyle sabah 8.30’da açıklanan tarım dışı istihdam verileridir. Her yatırımcı mutlaka bu verinin ışığında hareket eder. Tarım dışı istihdam artışı genel işsizlik oranının düşmesi anlamına geliyor, tam tersi de işsizlik oranın artması manasına gelir. Herhangi bir ülkede tarım dışı istihdam artışı her şeyin yolunda olduğunun en büyük göstergeleri arasındadır. Tarım dışı istihdamında artış yaşanan bir ülkede daha fazla insanın iş gücüne katıldığını ve dolayısıyla o ülkede daha fazla üretim ve tüketim olacağının kanıtıdır.

ABD her ne kadar küresel piyasaları etkiliyor olsa da, küresel piyasaları etkileyen tek ülke değil. Günümüzde küresel piyasaları etkileyen yeni oyuncular da var. Örneğin; Çin, Almanya ve Japonya ülkelerinin de bazı ya da genel ekonomik verilerini takip etmeniz gerekir. Elbette ki, söylememe gerek var mı bilmiyorum ama Euro Bölgesi de küresel piyasaları etkilediğinden radara almanız şart.

Genel olarak bu ülkelerin hangi verilerini/haberlerini takip etmeliyiz diyecek olursanız onları da not düşelim;

Euro Bölgesi satın alma ve imalat raporları,

Çin satın alma yöneticileri ve sanayi endeksleri,

Çin sanayi üretim ve emlak sektörü raporları,

Almanya sanayi üretim ve IFO iş dünyası endeksleri takip etmeniz gereken belli başlı veriler arasında yer almalıdır.

Peki, Türkiye’de?

Borsada temel analiz için küresel piyasalarda takip etmeniz gereken verilerden bahsettim. Hangi ülkede bulunan şirketten ya da borsa endeksinden işlem yapacaksanız, o ülkenin yerel ekonomik ve politik haberlerini takip etmelisiniz. Örneğin, Borsa İstanbul’dan hisse senedi alacaksak elbette ki, küresel verilerin yanında Türkiye’de açıklanan verilerin takibini yapmamız gerekir.

Hisse bazlı haber der isek bazen hisse haberi endex (eksi) lerde olsa dahi endex ten farklı hareket eder. 

Sermaye artırım ları (azaltımı) 

Bedelli veya bedelsiz

Şirket satın alımları

Şirket CEO değişmesi

Şirket kar payı dağıtması

Şirket borç kapatması

Şirket iflası

Şirketin borsadan çekilmesi

Şirkete verilen hisse bazlı cezalar

Genel kurul sonuçları

Halka arz hikayeleri

Şirketin sektör değişikliği 

Şirketin endex teki yer değişikliği

Şirketin arazi arsa vb satış veya kiraya vermesi veya satın alması

Hisse devri veya satışı

Hisselerin borsada işlem görmesi için satış haberi. 

Mesela; Gayri Safi Milli Hasıla, Yatırım ve İstihdam, Dış Ticaret Dengesi, Sanayi Üretimi, Parasal Tüm Göstergeler, Merkez Bankası verileri ve hisse senedi alınacak olan şirketin sektör verileri takip edilmelidir.

Öte yandan verilerin yanı sıra çıkan ekonomik ve politik haberleri de takip etmeliyiz.

KALIN SAĞLICAKLA

Mesut SATI.